نگاهی به مفهوم حقوق ورزش / LEX SPORTIVA

حقوق ورزش / LEX SPORTIVA

زمانی که صحبت از حقوق ورزش باشد رایج ترین و مرسوم ترین عبارت به کار رفته lex sportiva است. این اصطلاح عموما در خصوص رویه قضایی ایجاد شده توسط دیوان داوری ورزش به کار برده می شود در طول تقریبا نزدیک به 40 سال فعالیت دیوان داوری ورزش (CAS) این نهاد با طیف گسترده ای از مسائل حقوقی مرتبط با ورزش خصوصا فوتبال روبرو بوده است و عمده رویه قضایی موجود مربوط به پرونده های این ورزش است.

از مقررات ورزشی تحت عنوان alex sportiva نیز یاد میشود که موضوع مهم مطروحه در حوزه حقوق ورزشی میباشد اصطلاح alex sportiva توسط دبیر کل دیوان داوری ورزش، آقای «Matthieu Reeb در زمان انتشار اولین مجموعه از آرای دیوان داوری ورزش از سال ۱۹۸۶ الی ۱۹۹۸ ابداع شده است. " اصطلاح مزبور توسط دست اندر کاران ورزش در راستای ایجاد قواعد و مقرراتی مستقل از مقررات دولتها در جهت یک نظام حقوق ورزشی واحد جهانی توسعه و ایجاد گردیده است؛ به همین جهت، از این اصطلاح بعنوان مقررات غیر دولتی یاد میشود برای مثال، قانون بوسمن یا اصول حقوقی مستخرجه از آرای دیوان داوری ورزش از جمله مقررات مشمول « lex sportiva» می باشند ،بنابراین این اصطلاح در مفهوم قوانین و مقررات ماهوی حاکم بر ورزش میباشد.

. علی رغم اختلافات فراوان در خصوص اینکه حقوق ورزشی حوزه مستقلی از حقوق را تشکیل میدهد و رشته مستقلی است یا نه؟ با در نظر گرفتن اینکه حقوق ورزشی ناشی از دو منبع عمومی مانند منابع حقوق داخلی و نیز منبع خصوصی یا همان مقررات ورزشی سازمانهای ورزشی میباشد میتوان وجود این رشته را به رسمیت شناخت.

در خصوص اصطلاح lex sportiva» در محضر یکی از اساتید برجسته حقوق مدنی ایران جناب استاد دکتر بادینی سوال و جوابی توسط یکی از نویسندگان حقوق ورزشی به نام آقای دکتر بهنام نورزاده در کتاب محدودیت قراردادی در فوتبال صورت گرفته است بدین شرح:

سئوال منظور از اصطلاح lex sportiva» در زمینه ورزش چیست؟

جواب (استاد دکتر (بادینی این اصطلاح در مفهوم قوانین و مقررات ماهوی حاکم بر ورزش میباشد. 

همچنین همین سوال و جواب از استاد برجسته ی حقوق بین الملل خصوصی ایران جناب استاد دکتر الماسی توسط نوسینده ای که معرفی شددر تاریخ ۱۳۹۲/۱۲/۰۲ صورت گرفته است بدین عنوان:

سئوال : منظور از اصطلاح alex sportivan در زمینه ورزش چیست؟

 جواب (استاد دکتر الماسی این اصطلاح در مفهوم قوانین و مقررات ماهوی حاکم بر ورزش میباشد.

برخی از نویسندگان مفهوم lexsportiva را برای تعیین نظم حقوقی فراملی مختص ورزش پیشنهاد میکنند. البته عده ای alex sportive را اصطلاحی میدانند که میتواند برای پوشش تمامی مفاهیم حقوق ورزشی بکار گرفته شود؛ چرا که این اصطلاح از لحاظ لغوی هم معنی حقوق ورزشی (Sport law محسوب میشود و فی نفسه دارای اطلاق است و اطلاق آن منصرف به حقوق ورزشی است.

این دسته از مقررات دارای ویژگی خصوصیت) ورزشی کامل هستند و لذا این ویژگی به این نکته اشاره دارد که از lex sportiva محافظت شود به طوری که استانداردهای lex " sportiva به طرز بی رحمانه ای از بین نروند. این خصلت ویژگی ورزشی است که همه افراد ذینفع را یافتن زمینه مشترک و به طور خلاصه به همکاری مجبور میکند. با اینکه lex sportiva توسط سازمانهای ورزشی بین المللی و ملی تعریف و اجرا می شود، لیکن نکته که حتما ضروری است بدان توجه شود این است که مقررات ورزشی نباید مغایر و مخالف قانون اساسی یا عادی باشند به عبارت دیگر این مقررات نبایستی مخالف قوانین موضوعه کشور و قوانین آمره باشند. همچنانکه عده ای از مولفین ورزشی نیز به این امر تاکید دارند و از کلامشان چنین بر می آید که در صورت تعارض مقررات ورزشی با قانون که البته منظور قانونی است که مواد موضوع تعارض با مقررات ورزشی، آمره باشند مقررات ورزشی فاقد اعتبار قانونی.اند البته توجه به فلسفه مقررات ورزشی می تواند تا حدی جلوی وضع مقررات ملی مغایر با مقررات ورزشی را بگیرد و وجهه ورزشی کشورها را نزد سازمانهای جهانی ورزشی به ویژه فیفا حفظ نماید. گفتنی است که در حقوق فرانسه در زمینه ورزشی قوانینی وضع شدهاند که ممکن است منجر به تضادهای هنجاری با مقررات ورزشی فیفا یا lex sporliva .شود مقررات مربوط به تبلیغات عمومی در زمینه سازماندهی مسابقات فدراسیونهای ملی و مقررات ناظر بر خدمات ورزشی، از این دسته اند که این ارگانها را مواجه با دو نظم قانونی قرار میدهد یکی نظم دولتی فرانسه و دیگری نظم فدراسیون جهانی (فیفا)؛ همانطور که خدمات عمومی ورزش فرانسه با صلاحیت قاضی دادگاه اداری همراه است و lex sportiva تاب معارضه با نظم حقوقی ملی را ندارد.

هم سطح با مقررات ورزشی مستقل از مقررات دولتی ، مقررات ورزشی ملی موضوعیت جدی در تکمیل منظومه حقوق ورزش دارد. منظور از مقررات ورزشی دولتی یا ملی قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی در حیطه ورزش یا آیین نامه هایی که در این خصوص تصویب شده و یا میشود، میباشد. در کشور ایران غیر از قانون ،اهداف وظایف و اختیارات وزارت ورزش و جوانان مصوب ۱۳۹۹ مجلس شورای اسلامی که در حال حاضر اجرایی ،است و قانون تاسیس سازمان تربیت بدنی ایران مصوب ۱۳۵۰ در (سابق) که در حال حاضر نسخ شده است، میتوان از توافقنامههای همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و چند کشور در امر ورزش قانون اجازه تاسیس باشگاه ورزشی و ورزشگاه توسط مردم با نظارت دولت و قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنفدراسیون بین المللی علیه آپارتاید در ،ورزش به عنوان تعدادی از قوانین ورزشی کشورمان یاد کرد لیکن در سال ۱۳۸۸ قانونی تحت عنوان قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین المللی مبارزه با زور افزایی (دوپینگ) به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده که در تاریخ ۸۸/۸/۱۳ توسط شورای نگهبان تایید شده است. در نهایت نکته مهمی که نباید از آن غافل بود این است که مقررات و آیین نامه های ورزشی ما را بی نیاز از رجوع به قواعد عمومی برای مثال نظام عام حقوق قراردادها) یا خاص مندرج در قوانین و مقررات موضوعه ی غیر ورزشی کشور نمی کند. برای مثال برای شناخت مفهوم قوه قاهره در قرارداد بین بازیکن و باشگاه بایستی به مواد ۲۲۷ و ۲۲۹ قانون مدنی رجوع کرد. پس شایسته است مقررات ورزشی در کنار مقررات غیرورزشی هم زیستی داشته باشند؛ برای همین هست که گفته میشود برای مثال در مورد مقررات اتحادیه اروپا و لکس اسپورتیوا اگر نمیتوان تعیین کرد که کدام یک از این دو نظم غالب است، اما با اطمینان از اینکه هیچ یک از آنها بدون دیگری حیات حقوقی ندارند، شرایط را برای همکاری مسالمت آمیز آنها فراهم کنیم به نحوی که به هم زیستی قابل قبول بین lex sportiva و قوانین اتحادیه اروپا کمک کند.