دکترین امنیت ملی ایران با تاکید بر بازدارندگی فعال و حفظ ضربه دوم

# دکترین امنیت ملی ایران با تاکید بر بازدارندگی فعال و حفظ
ضربه دوم

نویسنده : دکتر نورالدین جعفری هزارانی

IR6364587064880288
Researcher ID 0009-0687-7755
Dr.n.jafary@gmail.com

## چکیده
دکترین امنیت ملی یکی از مفاهیم کلیدی در سیاست خارجی و دفاعی کشورها است که نشان دهنده اهداف، اصول، سیاست ها و راهبردهای یک کشور در برابر تهدیدات و چالش های امنیتی است. ایران به عنوان یک کشور مهم و تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه، با تهدیدات و فرصت های متعددی در حوزه امنیت ملی روبه رو است. این مقاله با روش کتابخانه ای و مراجعه به منابع معتبر وب، دکترین امنیت ملی ایران را با تاکید بر بازدارندگی فعال و حفظ ضربه دوم بررسی می کند. بازدارندگی فعال به معنای توانایی یک کشور برای ایجاد هزینه های قابل توجه برای حمله کننده و انجام عملیات نظامی پاسخ گو و متناسب با حمله است. حفظ ضربه دوم به معنای توانایی یک کشور برای انجام حمله مقابله ای بعد از اینکه تحت حمله اولیه قرار گرفته است. این مقاله همچنین دکترین امنیت ملی ایران را با دکترین امنیت ملی ترکیه که یکی از کشورهای همسایه و رقیب ایران است، مقایسه می کند. در پایان مقاله، نتیجه گیری و پیشنهاداتی برای بهبود دکترین امنیت ملی ایران ارائه می شود.

## کلمات کلیدی
دکترین امنیت ملی، بازدارندگی فعال، ضربه دوم، ایران، ترکیه

## مقدمه
امنیت ملی یکی از مهم ترین اهداف و مسئولیت های هر کشور است که به معنای حفظ حاکمیت، استقلال، وحدت و انسجام داخلی و برونی یک کشور در برابر تهدیدات و چالش های داخلی و خارجی است. برای دستیابی به امنیت ملی، کشورها نیاز به تعریف و تبیین دکترین امنیت ملی دارند. دکترین امنیت ملی مجموعه ای از اهداف، اصول، سیاست ها و راهبردهای یک کشور در حوزه امنیت ملی است که براساس تحلیل وضعیت و تهدیدات موجود و پیش بینی شده، تعیین می شود. دکترین امنیت ملی نشان دهنده هویت، منافع، ارزش ها و رفتارهای یک کشور در سطح بین المللی است و مبنای تصمیم گیری و عملکرد یک کشور در زمینه های مختلف امنیتی مانند دفاعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را تشکیل می دهد.

ایران به عنوان یک کشور مهم و تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه، با تهدیدات و فرصت های متعددی در حوزه امنیت ملی روبه رو است. ایران در چهار دهه گذشته با چالش هایی مانند جنگ تحمیلی عراق، تحریم های اقتصادی و سیاسی، تهدیدات نظامی و تروریستی، تضعیف نظام بین المللی و تغییرات منطقه ای مواجه شده است. از سوی دیگر، ایران فرصت هایی مانند انقلاب اسلامی، توانمندسازی نظامی و صنعتی، توسعه همکاری های منطقه ای و بین المللی، افزایش نفوذ سیاسی و فرهنگی و حضور در میدان های مقاومت را داشته است. این تهدیدات و فرصت ها نیازمند تعریف و تبیین دکترین امنیت ملی ایران هستند که بتواند پاسخگوی منافع و اهداف ایران باشد.

این مقاله با روش کتابخانه ای و مراجعه به منابع معتبر وب، دکترین امنیت ملی ایران را با تاکید بر بازدارندگی فعال و حفظ ضربه دوم بررسی می کند.

## بدنه اصلی

### بازدارندگی فعال

بازدارندگی فعال یکی از مولفه های اصلی دکترین امنیت ملی ایران است که براساس آن ایران توانایی ایجاد هزینه های قابل توجه برای حمله کننده و انجام عملیات نظامی پاسخ گو و متناسب با حمله را دارد. ایران با توجه به تهدیدات موجود و پیش بینی شده، سیاست ها و راهبردهایی را برای تقویت بازدارندگی فعال خود اتخاذ کرده است. برخی از این سیاست ها و راهبردها عبارتند از:

- توسعه توانایی های نظامی و دفاعی در زمینه های مختلف مانند هوافضا، دریا، زیردریا، زمین، الکترونیک، سایبری و هسته ای .
- ایجاد تعادل نظامی و توانایی پاسخ گویی به تهدیدات نظامی و تروریستی از سوی کشورهای دشمن و گروه های مسلح .
- ایجاد توانایی انتقال سریع و موثر نیروها و تجهیزات نظامی به نقاط مختلف کشور و منطقه .
- ایجاد توانایی انجام عملیات نظامی مشترک و هماهنگ با نیروهای مسلح و گروه های مقاومت در منطقه .
- ایجاد توانایی انجام عملیات نظامی غیرمتعارف و غیرمتقارن در برابر نیروهای متعارف و متقارن دشمن .
- ایجاد توانایی انجام عملیات نظامی پیشگیرانه و پاسخ گو در برابر تهدیدات پیش بینی شده .

این سیاست ها و راهبردها باعث شده است که ایران بتواند به عنوان یک قدرت نظامی و دفاعی در منطقه خاورمیانه شناخته شود و توانایی ایجاد تعادل و تاثیر در منطقه را داشته باشد. ایران با استفاده از بازدارندگی فعال، سعی دارد که از حمله نظامی به خود جلوگیری کند و در صورت حمله، بتواند به طور موثر و متناسب با حمله پاسخ دهد.

### حفظ ضربه دوم

حفظ ضربه دوم دیگری از مولفه های اصلی دکترین امنیت ملی ایران است که براساس آن ایران توانایی انجام حمله مقابله ای بعد از اینکه تحت حمله اولیه قرار گرفته است را دارد. ایران با توجه به تهدیدات موجود و پیش بینی شده، سیاست ها و راهبردهایی را برای تقویت حفظ ضربه دوم خود اتخاذ کرده است. برخی از این سیاست ها و راهبردها عبارتند از:

- توسعه توانایی های هسته ای و موشکی به عنوان یک عامل بازدارنده و پاسخ گو .
- ایجاد توانایی انجام حملات نظامی به نقاط حساس و استراتژیک دشمن مانند پایگاه های نظامی، تاسیسات هسته ای، نفتی و گازی و شهرهای بزرگ و مهم .
- ایجاد توانایی انجام حملات نظامی به کشورهای حامی و متحد دشمن مانند اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی .
- ایجاد توانایی انجام حملات نظامی به مناطق و کشورهای دوردست و مهم از نظر استراتژیک مانند اروپا و آمریکا .
مقاله کامل را در سیویلیکا، علم نت و سایر پایگاه های علمی بخوانید.