تحولات متغیرهای پولی در ایران ( ۱۳۸۰ - ۱۴۰۱ )

بازار پول یکی از کلید یترین بازارها در اقتصاد است که همراه با بازار سرمایه، کالبد نظام مالی را تشکیل
میدهند. در این بازار، ابزارهای بدهی کوتاهمدت، در دو سطح خرد و کلان مبادله میگردند. در اقتصاد ایران
به دلیل توسع ه اندک و عمق کم بازار سرمایه، وظیفه اصلی تامین مالی بر عهده بازار پول و ب هطور خاص
بان کها و موسسات اعتباری است. از نتایج این اتفاق میتوان به انتقال هرگونه ناترازی و عدم تعادل در بازار
پول و بان کها به نظام اقتصادی اشاره کرد.
یکی از مهمترین رویکردهای موجود برای بررسی بازار پول، پایش تغییر و تحولات متغیرهای عمده پولی
نظیر پایه پولی، نقدینگی، خالص داراییهای نظام بانکی و مواردی از این دست میباشد. در این میان، پایه
پولی به عنوان یکی از کلیدیترین متغیرهای بازار پول، نقشی اساسی در رشد نقدینگی و تورم ایفا میکند.
چهار منبع عمده برای رشد پایه پولی در ترازنامه بانک مرکزی وجود دارد که شامل خالص دارای یهای خارجی
بانک مرکزی، خالص بدهی دولت به بانک مرکزی، بدهی بان کها به بانک مرکزی و خالص سایر اقلام است.
در اقتصاد ایران طی دوره زمانی ) ۱ ) ۱۳۸۰ ( - ۲ ) ۱۴۰۱ ، پایه پولی بیش از ۸۱ برابر شده و به ۶۹۰۷ هزار
میلیارد ریال در پایان دوره رسیده است. در بین منابع پایه پولی، خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی به
طور متوسط بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است. رشد خالص دارای یهای خارجی میتواند ناشی
از دو عامل افزایش ارزش ارز )در برابر ریال( و طلا یا افزایش حجم خرید ارز از دولت باشد. پس از خال ص
دارای یهای خارجی بانک مرکزی، بدهی بانکها به بانک مرکزی بیشترین نقش را در افزایش پایه پولی ایفا
میکند. با ای نوجود باید توجه داشت که در سا لهای مختلف، نقش این دو قلم دارایی در رشد پایه پولی
متفاوت بوده است.

کلیدواژه ها:

بازار پول ، نقدینگی ، پایه پولی ، حجم پول