امنیت ملی و جاسوسی صنعتی

امنیت ملی و جاسوسی صنعتی

نویسنده : دکتر نورالدین جعفری هزارانی
ISI 1705121003
IR6364587064880288
Researcher ID 0009-0687-7755
Dr.n.jafary@gmail.com

### چکیده
جاسوسی یکی از قدیمی ترین و پیچیده ترین فعالیت های انسانی است که در تاریخ و سیاست نقش مهمی داشته و دارد. جاسوسی به معنای جمع آوری و تحلیل اطلاعات محرمانه و حساس از افراد، سازمان ها و کشورها به منظور به دست آوردن مزیت رقابتی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و ... است. جاسوسی می تواند به صورت انسانی، فنی، سایبری، صنعتی و ... انجام شود. جاسوسی نیازمند استخدام و بکارگیری منابع انسانی، فنی و سایبری است که می توانند به اطلاعات مورد نظر دسترسی پیدا کنند و آنها را ارسال کنند. سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی از روش ها و شگردهای مختلفی برای تله گزاری و جذب و آموزش و کنترل و استفاده از منابع جاسوسی استفاده می کنند. این روش ها و شگردها می توانند بر اساس انگیزه ها، پوشش ها، شکارگاه ها و خطرات جاسوسی دسته بندی شوند. در این مقاله، ما به بررسی این روش ها و شگردها و مقایسه کار سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی مختلف می پردازیم و در نهایت نتیجه گیری و پیشنهاداتی ارائه می دهیم.

### کلمات کلیدی
جاسوسی، سرویس های جاسوسی، سازمان های امنیتی، تله گزاری، بکارگیری، استخدام، منابع جاسوسی

### مقدمه
جاسوسی یکی از قدیمی ترین و پیچیده ترین فعالیت های انسانی است که در تاریخ و سیاست نقش مهمی داشته و دارد. جاسوسی به معنای جمع آوری و تحلیل اطلاعات محرمانه و حساس از افراد، سازمان ها و کشورها به منظور به دست آوردن مزیت رقابتی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و ... است. جاسوسی می تواند به صورت انسانی، فنی، سایبری، صنعتی و ... انجام شود. جاسوسی نیازمند استخدام و بکارگیری منابع انسانی، فنی و سایبری است که می توانند به اطلاعات مورد نظر دسترسی پیدا کنند و آنها را ارسال کنند. سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی از روش ها و شگردهای مختلفی برای تله گزاری و جذب و آموزش و کنترل و استفاده از منابع جاسوسی استفاده می کنند. این روش ها و شگردها می توانند بر اساس انگیزه ها، پوشش ها، شکارگاه ها و خطرات جاسوسی دسته بندی شوند.

هدف از نوشتن این مقاله، بررسی این روش ها و شگردها و مقایسه کار سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی مختلف است. در این راستا، سوالات پژوهشی این مقاله عبارتند از:

- چه روش ها و شگردهایی برای تله گزاری و جذب و آموزش و کنترل و استفاده از منابع جاسوسی وجود دارد؟
- چه انگیزه ها، پوشش ها، شکارگاه ها و خطراتی در جاسوسی دخیل هستند؟
- چه تفاوت ها و شباهت هایی بین کار سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی مختلف وجود دارد؟

روش پژوهش این مقاله، توصیفی-تحلیلی است و از منابع کتابی، مقاله ای، گزارشی و اینترنتی استفاده می کند.

### امنیت ملی و جاسوسی صنعتی
امنیت ملی و جاسوسی صنعتی در برابر تهدیدها و خطرات داخلی و خارجی می پردازد. این شاخه از جاسوسی از روش ها و شگردهای مختلفی برای شناسایی، جذب، آموزش، کنترل، ارسال و استفاده از منابع انسانی، فنی و سایبری استفاده می کند. این روش ها و شگردها می توانند بر اساس انگیزه ها، پوشش ها، شکارگاه ها و خطرات جاسوسی دسته بندی شوند.

#### انگیزه های جاسوسی صنعتی
انگیزه های جاسوسی صنعتی می توانند متفاوت باشند. برخی از انگیزه های رایج عبارتند از:

- به دست آوردن اطلاعات علمی، فناوری، اقتصادی و ... که می توانند به افزایش قدرت، رقابت پذیری، سود و ... منجر شوند.
- به دست آوردن اطلاعات استراتژیک، سیاسی، امنیتی و ... که می توانند به ایجاد تغییرات، تحریکات، تضعیفات و ... منجر شوند.
- به دست آوردن اطلاعات حساس، محرمانه، اخلاقی و ... که می توانند به ایجاد فشار، اخاذی، افشاگری و ... منجر شوند.

#### پوشش های جاسوسی صنعتی
پوشش های جاسوسی صنعتی می توانند متفاوت باشند. برخی از پوشش های رایج عبارتند از:

- پوشش کارمند: جاسوس به عنوان یک کارمند، مدیر، مشاور، متخصص و ... در سازمان هدف وارد می شود و از داخل به جمع آوری اطلاعات می پردازد.
- پوشش مشتری: جاسوس به عنوان یک مشتری، خریدار، سرمایه گذار، همکار و ... با سازمان هدف ارتباط برقرار می کند و از بیرون به جمع آوری اطلاعات می پردازد.
- پوشش رقیب: جاسوس به عنوان یک رقیب، شریک، تامین کننده، مصرف کننده و ... با سازمان هدف روبرو می شود و از راه رقابت به جمع آوری اطلاعات می پردازد.

#### شکارگاه های جاسوسی صنعتی
شکارگاه های جاسوسی صنعتی می توانند متفاوت باشند. برخی از شکارگاه های رایج عبارتند از:

- شکارگاه داخلی: جاسوس از طریق دسترسی به اطلاعات داخلی سازمان هدف، مانند اسناد، پرونده ها، سیستم ها، شبکه ها، دستگاه ها و ... به جمع آوری اطلاعات می پردازد.
- شکارگاه خارجی: جاسوس از طریق دسترسی به اطلاعات خارجی سازمان هدف، مانند وب سایت ها، رسانه ها، نمایشگاه ها، کنفرانس ها، سمینارها و ... به جمع آوری اطلاعات می پردازد.
- شکارگاه انسانی: جاسوس از طریق دسترسی به اطلاعات انسانی سازمان هدف، مانند کارمندان، مدیران، مشاوران، متخصصان، مشتریان، رقبا و ... به جمع آوری اطلاعات می پردازد.

#### خطرات جاسوسی صنعتی
خطرات جاسوسی صنعتی می توانند متفاوت باشند. برخی از خطرات رایج عبارتند از:

- خطر از دست دادن اطلاعات حیاتی و استراتژیک که می تواند به کاهش قدرت، رقابت پذیری، سود و ... منجر شود.
- خطر از دست دادن اعتبار و اعتماد و ... که می تواند به کاهش بازار، مشتری، همکار و ... منجر شود.
- خطر مواجهه با تحریم ها، جرایم، پیگرد ها و ... که می تواند به کاهش منابع، امکانات، فرصت ها و ... منجر شود.

#### راه حل های جاسوسی صنعتی
راه حل های جاسوسی صنعتی می توانند متفاوت باشند. برخی از راه حل های رایج عبارتند از:

- افزایش آگاهی و آموزش کارمندان، مدیران، مشاوران، متخصصان و ... در مورد روش ها، اهداف و پیامدهای جاسوسی صنعتی و نحوه شناسایی و مقابله با آن.
- انتخاب شرکای، مشتریان، رقبا و ... مناسب و معتبر و تنظیم قراردادها، توافقات، پروتکل ها و ... به گونه ای که کمترین اطلاعات حساس را در معرض دید عموم قرار دهند.
- احتیاط و توجه در ارتباط با دیگران در شبکه های اجتماعی و عدم اعتماد به حساب ها، پیام ها، لینک ها، نرم افزارها، گروه ها و ... که مشکوک، ناشناس، جذاب، مشوق، تهدید کننده، احساسی یا ارزشمند به نظر می رسند.
- اطلاع رسانی و گزارش به مراجع ذیصلاح در صورت مواجهه با حساب ها، پیام ها، لینک ها، نرم افزارها، گروه ها و ... که مشکوک به جاسوسی و نفوذ هستند یا از آنها سواستفاده شده است.

### مقایسه کار سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی مختلف
سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی مختلف در زمینه جاسوسی صنعتی با هم رقابت و همکاری می کنند. این رقابت و همکاری می تواند بر اساس منافع، اهداف، استراتژی ها، سیاست ها و ... تعیین شود. در این بخش، ما به مقایسه کار سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی مختلف در چهار حوزه عمده می پردازیم: جاسوسی صنعتی بین المللی، جاسوسی صنعتی داخلی، جاسوسی صنعتی متقابل و جاسوسی صنعتی همکارانه.

#### جاسوسی صنعتی بین المللی
جاسوسی صنعتی بین المللی به معنای جمع آوری و تحلیل اطلاعات محرمانه و حساس از سازمان ها و کشورهای خارجی به منظور به دست آوردن مزیت رقابتی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و ... است. این نوع جاسوسی می تواند به صورت دولتی یا غیردولتی انجام شود. در جاسوسی صنعتی دولتی، سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی کشورها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در جاسوسی صنعتی دخیل هستند. در جاسوسی صنعتی غیردولتی، شرکت ها، سازمان ها، گروه ها و ... به صورت مستقل یا با حمایت دولت ها در جاسوسی صنعتی دخیل هستند.

برخی از مثال های جاسوسی صنعتی بین المللی عبارتند از:

- جاسوسی صنعتی چین در زمینه فناوری های پیشرفته، مانند هواپیماهای بدون سرنشین، شبکه های 5G، هوش مصنوعی و ... از کشورهای غربی، مانند آمریکا، انگلیس، فرانسه و ... .
- جاسوسی صنعتی آمریکا در زمینه اطلاعات اقتصادی، مانند قیمت نفت، تحریم ها، مذاکرات و ... از کشورهای خاورمیانه، مانند ایران، عراق، عربستان و ... .
- جاسوسی صنعتی اسرائیل در زمینه اطلاعات استراتژیک، مانند برنامه هسته ای، سلاح های شیمیایی، تحرکات نظامی و ... از کشورهای منطقه، مانند ایران، سوریه، لبنان و ... .

#### جاسوسی صنعتی داخلی
جاسوسی صنعتی داخلی به معنای جمع آوری و تحلیل اطلاعات محرمانه و حساس از سازمان ها و کشورهای داخلی به منظور به دست آوردن مزیت رقابتی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و ... است. این نوع جاسوسی می تواند به صورت دولتی یا غیردولتی انجام شود. در جاسوسی صنعتی دولتی، سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی کشورها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در جاسوسی صنعتی دخیل هستند. در جاسوسی صنعتی غیردولتی، شرکت ها، سازمان ها، گروه ها و ... به صورت مستقل یا با حمایت دولت ها در جاسوسی صنعتی دخیل هستند.

برخی از مثال های جاسوسی صنعتی داخلی عبارتند از:

- جاسوسی صنعتی شرکت های خودروسازی در زمینه طراحی، تولید، بازاریابی و ... از رقبای داخلی، مانند پژو، رنو، سایپا و ... .
- جاسوسی صنعتی سازمان های محیط زیستی در زمینه فعالیت ها، برنامه ها، اهداف و ... از سازمان های دولتی یا غیردولتی داخلی، مانند سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل ها، دانشگاه ها و ... .
- جاسوسی صنعتی گروه های اپوزیسیونی در زمینه اطلاعات سیاسی، امنیتی، اجتماعی و ... از حکومت یا حزب های داخلی، مانند اطلاعات انتخاباتی، بودجه ای، امنیتی، اعتراضی و ... .

#### جاسوسی صنعتی متقابل
جاسوسی صنعتی متقابل به معنای جمع آوری و تحلیل اطلاعات محرمانه و حساس از سازمان ها و کشورهای مخالف یا رقیب به منظور به دست آوردن مزیت رقابتی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و ... است. این نوع جاسوسی می تواند به صورت دولتی یا غیردولتی انجام شود. در جاسوسی صنعتی متقابل، سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی کشورها یا شرکت ها، سازمان ها، گروه ها و ... به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در جاسوسی صنعتی علیه یکدیگر دخیل هستند.

برخی از مثال های جاسوسی صنعتی متقابل عبارتند از:

- جاسوسی صنعتی آمریکا و چین در زمینه فناوری های پیشرفته، مانند هواپیماهای بدون سرنشین، شبکه های 5G، هوش مصنوعی و ... که هر دو کشور سعی در به دست آوردن اطلاعات و مزیت رقابتی در این زمینه ها دارند.
- جاسوسی صنعتی ایران و عربستان در زمینه اطلاعات اقتصادی، مانند قیمت نفت، تحریم ها، مذاکرات و ... که هر دو کشور سعی در به دست آوردن اطلاعات و مزیت اقتصادی در این زمینه ها دارند.
- جاسوسی صنعتی اسرائیل و ایران در زمینه اطلاعات استراتژیک، مانند برنامه هسته ای، سلاح های شیمیایی، تحرکات نظامی و ... که هر دو کشور سعی در به دست آوردن اطلاعات و مزیت امنیتی در این زمینه ها دارند.

### جاسوسی صنعتی همکارانه
جاسوسی صنعتی همکارانه به معنای جمع آوری و تحلیل اطلاعات محرمانه و حساس از سازمان ها و کشورهای متحد یا همکار به منظور به دست آوردن مزیت رقابتی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و ... است. این نوع جاسوسی می تواند به صورت دولتی یا غیردولتی انجام شود. در جاسوسی صنعتی همکارانه، سرویس های جاسوسی و سازمان های امنیتی کشورها یا شرکت ها، سازمان ها، گروه ها و ... به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در جاسوسی صنعتی برای یکدیگر دخیل هستند.

برخی از مثال های جاسوسی صنعتی همکارانه عبارتند از:

- جاسوسی صنعتی آمریکا و انگلیس در زمینه اطلاعات امنیتی، مانند تهدیدات تروریستی، فعالیت های جاسوسی، عملیات نظامی و ... که هر دو کشور سعی در به دست آوردن اطلاعات و مزیت امنیتی در این زمینه ها دارند.
- جاسوسی صنعتی پژو و رنو در زمینه طراحی، تولید،.... 

مقاله کامل را در پایگاه علمی جهاد دانشگاهی، سیویلیکا، علم نت و سایر سایت های علمی معتبر ملاحظه کنید.