خوانش اکوفمنیستی اشعار سوزان علیوان و گلرخسار صفی آوا با تکیه بر نظریه ژانت هنشال

اصطلاح نقد بوم­گرا یا نقد اکولوژیک در سال ۱۹۷۸ میلادی توسط ویلیام روکرت(William Rueckert) منتقد امریکایی ابداع شد. این جریان نقدی و بینا رشته­ ای، واکنش دیرهنگامی بود که ادبیات در مقابل بحران محیط زیست از خود نشان داد و به سرعت در محافل ادبی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفت. بوم­گرایی از شاخه­ها و رویکردهای مختلفی تشکیل یافته که مهم ­ترین آنها «اکوفمنیسم» است که تلفیقی از مفهوم اکولوژی و فمینیسم می­ باشد و به بررسی طبیعت از نگاه فمنیستی نظر دارد، زیرا طبیعت را هم بنابر یک اصل اسطوره ­ای، ذاتی مونث تلقی می ­کند که مظهر قدرت­ های مولد و محل رویش و زایش است و با توجه به اشتراکات سرشتی با زن، می­ بایست از حقوق آن دفاع کرد و در مقابل آسیب­ ها از آن محافظت نمود. پژوهش حاضر به روش تطبیقی و با تکیه بر محورهای ژانت هنشال (Jeanette Henshall)، (روابط زنان با طبیعت، ارتباط بین سلطه بر زن وطبیعت، نقش زنان در حل مشکلات اکولوژیکی و هم­انگاری با طبیعت)، به بررسی اشعار گلرخسار صفی­آوا و سوزان علیوان از دیدگاه نقد اکوفمنیستی می­ پردازد؛ چرا که هر دو شاعر، از طبیعت برای بیان دغدغه­­ های زنانه، تصویرسازی­، هم ذات­ پنداری، مواضع اکولوژیکی و فمینیستی بهره برده­ اند. دستاورد پژوهش مبین آن است که نگاه صفی­ آوا و علیوان به طبیعت به مانند نگاهشان به زن ترحمانه است و هر دو را تحت سلطه دیگران می ­دانند و تنها راه فرار از بحران محیط زیست را برقراری مجدد رابطه اولیه زنان با محیط زیست و ترویج بازگشت به طبیعت می ­دانند

کلیدواژه ها:

بوم گرایی ، اکوفمنیسم ، سوزان علیوان ، گلرخسار صفی آوا ، ژانت هنشال