بررسی چالش های زیست محیطی راه ماهی ها در رودخانه های ایران (مطالعه موردی رودخانه تجن )

انسان همواره بمنظور مدیریت منابع آب یا بمنظور تسهیل در تردد طول یا عرض رودخانه ها، در مسیر طبیعی رودخانه ها، دخالت نموده و در ایجاد تغییر در آن نقش موثر داشته است . ماهی ها در فصول تخم ریزی ، به طور غریزی در خلاف جهت جریان رودخانه شنا می کنند تا خود را به محلهایی مناسب برای تخم ریزی برسانند. این عمل باعث بقاء و تولید مثل آنها می باشد. ماهی در حرکت خود به بالادست اگر با مانعی روبرو شود، سعی در عبور از آن مانع را دارد و از تصمیم خود منصرف نمی شود، بنابراین اگر نتواند از آن عبور نماید، تلف خواهد شد. سدها بیشترین مشکل را در روند مهاجرت ماهی ها به وجود می آورند. با احداث سد، کل عرض مقطع رودخانه و در نتیجه راه عبور ماهی ها بسته می شود. بمنظور رفع این مشکل ، در طراحی سد، سازهای تحت عنوان راه ماهی تعبیه می شود. شرایط هیدرولیکی جریان در این سازه باید به نحوی باشد که ماهی قادر باشد از آن صعود کند. طراحی راهماهی باید متناسب با میزان مهاجرت ماهی ها باشد در غیر اینصورت در روند مهاجرت ماهی ، تاخیر ایجاد شده و این تاخیر باعث از بین رفتن تعداد زیادی ماهی می گردد. با بازدید و بررسی از راه ماهی های اجرا شده بر روی رودخانه تجن مشاهده گردید که مشکلات زیادی در طراحی و بهره برداری این نوع راه ماهی ها وجود دارد که از جمله آن مشکلات طراحی راه ماهی سازه اردشیرمحله ، بهره برداری نامناسب از راهماهی تاسیسات آبگیری سمسکنده و همچنین مشکلات طراحی بهرهبرداری سد لاستیکی پارک ملل می باشند.

کلیدواژه ها:

سد انحرافی ، کالورت ، ماهی مهاجر