ارزشگذاری آب های زیرزمینی ، مفاهیم ورویکردهای اقتصادی

آب به عنوان یک نهاده تولیدی ، همانند سایر نهادههای تولیدی دارای تقاضا و در نتیجه ارزش است . متقاضیان این منبع حیاتی نیز با توجه به نوع مصرف و ارزش محصول تولیدی ، اقدام به خرید آب می کنند. آب از گذشته تاکنون عامل بسیار مهمی برای توسعه و پیشرفت بشر بوده است . انسان ها در دوران ابتدایی زندگی نزدیک رودخانه ها و منابع آب زندگی می کردند و به فعالیتهای کشاورزی می پرداختند. ۹۷ درصد این منابع شور بوده و مقدار بسیار محدودی از آن ها به طور مستقیم از سوی انسان مورد استفاده قرار گرفته است .علاوه بر آن، کمی بیش از ۱/۷۶ درصد از آبهای کره زمین به صورت بلور یا رودخانه های یخی از دسترس خارج شده و آنچه تقریبا باقی مانده در عمق زمین ذخیره شده است . در حال حاضر باتوجه به مصرف بی رویه منابع آبهای زیرزمینی باعث افت آبهای زیرزمینی شده است . از این رو رویکردهایی طراحی و ارئه شده است که سبب جلوگیری از کاهش آبهای زیرزمینی میشود که در این مقاله هدف بررسی رویکردهای ارائه شده در زمینه حفظ آبهای زیرزمینی است . به همین منظور، در مطالعه حاضر برای بررسی رفتار کشاورزان در استفاده از آبهای زیرزمینی و تعیین راهکار مناسب برای حفاظت از منابع آب استان گیلان شهرستان رضوان شهر، از مدل برنامه ریزی ریاضی اثباتی (PMP) و رهیافت تابع تولید با کشش جانشینی ثابت (CES) استفاده شد. راهکارهای مورد بررسی شامل افزایش قیمت آب آبیاری ، کاهش منابع آب در دسترس و استراتژی کم آبیاری بودند که هر یک تحت سناریوهای مختلف بررسی و ارزیابی شدند. دادههای مورد نیاز این مطالعه از طریق پرسشنامه ای که توسط افراد مربوطه تکمیل شده است به دست آمده که از طریق مراجعه به ادارات ذیربط در استان گیلان جمع آوری شدند. حل مدل در نرم افزار GAMS ۲۳/۵ صورت گرفت . نتایج نشان داد که هر سه راهکار مورد بررسی منجر به صرفه جویی در مصرف آب آبیاری شده، اما میانگین تغییرات بازده برنامه ای با افزایش قیمت آب آبیاری ، کاهش منابع آب در دسترس و اعمال کم آبیاری به ترتیب ۱۳/۳، ۶۱/۸ و ۵۴/۵ درصد کاهش می یابد. در پایان، سیاست قیمت گذاری آب آبیاری با توجه به کاهش کمتر بازده برنامه ای ، برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی شهرستان رضوان شهر پیشنهاد شد و تکنیک کم آبیاری پس از آن در اولویت قرار گرفت .

کلیدواژه ها:

ارزشگذاری آبهای زیرزمینی ، رویکردهای اقتصادی ، مدیریت آبهای زیرزمینی