تغییر کاربری/پوشش زمین و عوامل محرک آن در منطقه فندقلو

تجزیه وتحلیل تغییر کاربری/پوشش زمین و شناسایی محرک­های آن برای توسعه رویکردهای مدیریت پایدار زمین که منابع و خدمات بوم­سازگان را بازسازی می­کند، ضروری است. این تحقیق به تجزیه وتحلیل تغییر کاربری/پوشش زمین بر پایه تصاویر ماهواره ای لندست ۸ ((OLI/TIRS L۱TP و نیز بررسی محرک­های اقتصادی-اجتماعی و حکمرانی آن بر پایه روش تحقیق پیمایشی (نظرسنجی خانوار) و مصاحبه با افراد مطلع کلیدی و دست­اندکار در منطقه فندقلو در استان اردبیل در دو دهه گذشته می­پردازد. نتایج تغییر خالص منفی در بوم سازگان­های­ جنگل (۵/۱۸۷ هکتار) و مرتع (۵/۶۶۲ هکتار) را ثبت کرد، درحالی که مناطق کشاورزی (۱/۵۸۷ هکتار) و انسان­ساز (۶/۲۶۷ هکتار) تغییر خالص مثبتی را نشان می­دهد. تجزیه وتحلیل ماتریس تشخیص تغییر ۲۰ ساله (۱۴۰۲-۱۳۸۲) نشان داد که حدود ۲۶ درصد از منطقه موردمطالعه یک انتقال را تجربه کردند. بر اساس نتایج بررسی ۱۱ عامل محرک اقتصادی-اجتماعی و حکمرانی، تغییر مشاهده شده در بوم سازگان به ترتیب ناشی از توسعه کشاورزی (۹۱ درصد)، فقر (۷۳ درصد)، فشار دام (۶۸ درصد)، اجرای ضعیف قانون (۶۵ درصد)، قاچاق چوب (۶۲ درصد)، تقاضای فزاینده برای هیزم (۶۰ درصد)، رشد جمعیت (۴۴ درصد)، آتش­سوزی (۴۱ درصد)، اشکال ناسازگار گردشگری (۴۰ درصد)، فاصله تا جاده (۳۶ درصد) و استخراج معدن (۱۱ درصد) بوده است. این محرک­ها آثار شدیدی بر در دسترس بودن خدمات بوم­سازگان، رفاه جامعه، تنوع زیستی و آب وهوا دارد. بنابراین، این مطالعه تلاش­های هماهنگ توسط ذی نفعان را برای توسعه مدیریت مشارکتی بوم­سازگان و آگاهی عمومی توصیه می­کند که همزیستی حفاظت از طبیعت و معیشت پایدار را در نظر می­گیرد. درنهایت، توانمندسازی جوامع محلی، درک پویایی اراضی کشاورزی و مدیریت علل و پیامدهای تغییرات جمعیتی اخیر برای حفاظت از بوم­سازگان در این منطقه حیاتی است.

کلیدواژه ها:

اقتصادی-اجتماعی ، بوم سازگان ، حکمرانی ، ماتریس انتقال ، مدیریت پایدار