برآورد نیاز آبی گونه های افرای سیاه و کاج تهران در فضای باز و گلخانه (مطالعه موردی: شهر رباط کریم)

گسترش فضای سبز و جنگل کاری ها در مناطق خشک و نیمه خشک همواره با کمبود آب مواجه بوده و استفاده از گونه هایی با نیاز آبی کمتر همواره یک سیاست اجرایی در این مناطق بوده است. هدف از این مطالعه برآورد نیاز آبی گونه های افرای سیاه و کاج تهران، به عنوان گونه های مهم مورد استفاده در فضای سبز مناطق خشک، در فضای باز و گلخانه است. برای انجام این مطالعه در ابتدا ظرفیت زراعی خاک، حد مجاز تقلیل رطوبت و نیاز آبی و دور آبیاری نهال ها مشخص شد. سپس، نهال های مورد مطالعه تحت تنش های آبی دو، چهار و شش روز بعد از فرا رسیدن نقطه حد مجاز تقلیل رطوبت، قرار گرفتند. نتایج نشان داد میانگین قطر و ارتفاع گونه ی کاج تهران در آغاز دوره مطالعه در فضای باز به ترتیب ۵/۶ و ۹/۴۵ و در گلخانه ۶/۵ میلی متر و ۴۶ سانتی متر بود. همچنین میانگین قطر و ارتفاع گونه ی افرا سیاه در آغاز دوره مطالعه در عرصه به ترتیب ۷/۷ و ۹۷ و در گلخانه ۹ میلی متر و ۸۰ سانتی متر بود. این مقادیر در پایان دوره مطالعه برابر با ۲/۱۰ و ۸/۱۱۱،  ۵۲ و ۱۱۱ برای فضای باز و ۷/۶ و ۱۳، ۳/۵۲ و ۱/۱۰۴ برای گلخانه بود. در گونه های کاج تهران و افرای سیاه سریع ترین زمان رسیدن به نقطه ی حد مجاز تقلیل رطوبت، به­ترتیب هفت و چهار روز در گلخانه و نه و شش روز در فضای باز بود. بیشترین رطوبت مصرفی کاج تهران در گلخانه و فضای باز در روز ۱۹ تا ۲۰ خرداد و در روز اول تا دوم اردیبهشت برابر با ۱۴/۱۴ و ۱۳/۶ درصد رطوبت حجمی، ۹۷/۱۰ و ۳/۴ درصد رطوبت وزنی بود. بیشترین رطوبت مصرفی افرای سیاه در گلخانه و فضای باز در روز ۲۱ تا ۲۲ اردیبهشت و در روز ۱۸ تا ۱۹ مرداد ماه برابر با ۵۸/۱۱ و ۰۳/۴ درصد رطوبت حجمی، ۸۱/۸ و ۹/۲ درصد رطوبت وزنی بوده است. نتایج این تحقیق نشان داد که گونه ی کاج تهران به عنوان یک گونه ی همیشه سبز، بیشترین بردباری را در برابر کمبود آب داراست و کمترین نیاز آبی را نسبت به گونه افرای سیاه داشت. با آگاهی نسبت به مقادیر نیاز آبی و دور آبیاری گونه های موجود در فضای سبز کلان شهرها، علاوه بر صرفه جویی اقتصادی در مصرف آب، می توان به توسعه ی نوین آبیاری در این مناطق که مواجه با بحران آب هستند، اهتمام ورزید.

کلیدواژه ها:

تبخیر تعرق ، تنش آبی ، جنگل کاری ، حد مجاز تخلیه رطوبتی ، نیاز آبی