جنبه های اکولوژیکی و ویژگی های فیتوشیمیایی برخی گیاهان دارویی خانواده نعنا در استان های خراسان

به منظور بررسی خصوصیات اکوفیتوشیمیایی برخی گونه های گیاهی خانواده نعنا در استان های خراسان، در پژوهشی تعداد ۱۲۲ نمونه از ۳۱ گونه گیاهی متعلق به ۱۵ جنس جمع آوری شد. اطلاعات اکولوژیکی رویشگاه هر یک از نمونه ها از جمله ارتفاع از سطح دریا، درصد و جهت شیب، نوع خاک، درصد پوشش گیاهی، گونه-های گیاهی غالب و همراه و نیز خصوصیات فیتوشیمیایی شامل درصد اسانس و وجود یا عدم وجود موادی نظیر آلکالویید، ساپونین، فلاونویید، تانن و گلیکوزئیدهای سیانوژنیک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ۹/۱۸ درصد از گونه های مورد مطالعه در ارتفاع کمتر از ۱۰۰۰ متر، ۹/۶۴ درصد در ارتفاعات بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ متر و ۲/۱۶ درصد در ارتفاعات بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریا می رویند. خاک رویشگاه گیاهان مورد مطالعه بیشتر از نوع سنگلاخی (۵۷ درصد) بود، بیشتر گونه های گیاهی در شیب های ۳۰ تا ۵۰ درصد مشاهده شدند (۵۴ درصد) و فراوانی حضور آن ها در شیب های شمالی بیشتر بود. میزان اسانس در نمونه های مورد مطالعه در دامنه ای بین ۰۱/۰ تا ۵/۲ درصد متغیر بود. افزون بر این، ۷/۱۳ درصد گیاهان دارای آلکالوئید، ۲/۹۰ درصد فلاونوئید، ۳/۳۳ درصد ساپونین، ۴/۷۸ درصد تاتن و ۹/۱ درصد حاوی گلیکوزئیدهای سیانوژنیک بودند. در مجموع نتایج نشان داد که پراکنش گیاهان دارویی خانواده نعنا تحت تاثیر عوامل اکولوژیکی قرار گرفته و بنابراین از طریق فراهم سازی شرایط مطلوب برای رشد این گونه ها می توان از فرسایش ژنتیکی آن ها جلوگیری کرد.

کلیدواژه ها:

اسانس ، آلکالوئید ، فلاونوئید ، ساپونین ، تانن