تحلیلی از قاعده وزر و کاربرد آن در قوانین جزایی ایران

یکی از قواعد مسلم در بین فقهاء شریعت که از ذکر آن در کتب قواعد فقهیه بدلیل مسلم بودن آن غفلت شده قاعده«وزر»می باشد.طبق این قاعده هرکسی مسئول عملکرد خودش می باشد و نمی توان شخصی را بدلیل عملکرد شخص دیگرمورد مجازات یا مواخذه قرار داد.مستندات این قاعده غیر از دلیل عقلی،اجماع،روایات متعدده ،و آیات فراوانی است که در قرآن کریم بیان شده از جمله آیه ۱۶۴ سوره مبارک انعام که می فرماید«ولا تزر وازره وزر اخری»که این آیه هم عینا در آیات وسور دیگر تکرار شده و هم مضمون آن بسیار در قرآن کریم مود اشاره قرار گرفته است.در جوامع بشری هم پس از مدت هاپایمال شدن حقوق دیگران بدلیل مجازات شدن بخاطر اعمال نزدیکان، و همچنین به دلیل مورد توجه قرار گرفتن مفهوم عدالت، توجهات به سوی این قاعده جلب شده و در نهایت موجب وضع قاعده وقانونی به نام » اصل شخصی بودن مجازات ها« در جوامع حقوقی شده است.در قوانین موضوعه ایران هم به این قاعده در مواد مختلفی اشاره شده که از جمله آنها می توان به اصل۳۷و۳۹و۱۶۹ قانون اساسی ویا ماده ۱۴۲ قانون مجازات اسلامی اشاره نمود.اما با این حال که این قاعده یک اصل مسلم و کلی است دچار استثنائات و تخصیص های زیادی شده که در این نوشتار سعی شده به تمامی مسائل پیرامون این قاعده با رعایت اختصار پرداخته شود.

کلیدواژه ها:

وزر ، مسئولیت ، مجازات ، قاعده