پراکنش ساختاری توده های آمیخته تحت تاثیر عامل های شکل زمین، شکل دامنه و جهت دامنه در جنگل ارسباران به روش رج بندی (مطالعه موردی: حوزه کلیبرچای وسطی)

ساختار و ترکیب جنگل متاثر از عوامل متعدد بوم­ شناسی ازجمله فیزیوگرافی منطقه است زیرا این عوامل نقش مهمی در کنترل شرایط فیزیکی و شیمیایی محیط شامل دسترسی به نور، رطوبت و مواد مغذی خاک دارند. در این مطالعه ارتباط ویژگی­های شکل زمین، شکل دامنه و جهت دامنه با ویژگی­های ساختاری توده شامل، تراکم، سطح مقطع، تاج پوشش و شاخص ارزش گونه با استفاده از آنالیز تطبیقی قوس­ گیر و تجزیه افزونگی در جنگل­ های ارسباران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ارتفاع ۱۶۰۰ تا ۱۸۵۰ متر دارای بیشترین مقدار شاخص های فیزیوگرافی بود. آنالیز تجزیه افزونگی نشان داد که شاخص شکل دامنه با محور اول رابطه مثبت و شاخص­های شکل زمین و جهت دامنه با محور اول رابطه منفی داشتند. همچنین گونه اوری از نظر شاخص ارزش اهمیت، مهم ترین گونه منطقه شناخته شد و آنالیز تطبیقی قوس­ گیر بین قطعه نمونه ها و گونه ها نشان داد که اوری دارای کمترین فاصله با قطعه ­نمونه ­ها و بعد از آن گونه ممرز بود. همچنین بررسی همبستگی شاخص ­های ساختاری با فیزیوگرافی نشان داد که تراکم توده در هیچ کدام از دامنه های ارتفاعی رابطه معنی­ داری با عوامل فیزیوگرافی نداشت (۰۵/۰p≤ ) اما همبستگی تاج پوشش با جهت دامنه در ارتفاع اول و دوم و سطح مقطع با شکل زمین در ارتفاع سوم معنی­ دار بود (۰۵/۰p≤). این پژوهش نشان داد که پراکنش ساختاری درختان در منطقه مورد مطالعه بسیار تحت تاثیر ویژگی های فیزیوگرافی است از این رو پیشنهاد می شود که اثر سایر عوامل محیطی به­ویژه عوامل خاکی و اقلیمی نیز بر ساختار جنگل مورد بررسی قرار گیرند تا از مجموعه این عوامل دربرنامه ­ریزی­های احیای منطقه استفاده شود.

کلیدواژه ها:

Arasbaran forest ، Detrended Correspondence Analysis ، Physiography ، Redundancy Analysis ، Stand structure ، آنالیز تجزیه افزونگی ، آنالیز تطبیقی قوس گیر ، جنگل ارسباران ، ساختار توده ، فیزیوگرافی