اصلاح رفتار پرخاشگری در یک دانش آموز کم توان ذهنی: یک مطالعه اقدام پژوهشی

پژوهش حاضر با هدف اصلاح رفتار پرخاشگری یکی از دانش آموزان کم توان ذهنی پایه پنجم دبستان در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ در شهر اصفهان انجام شد. روش پژوهش از نوع اقدام پژوهی و ابزار آن، پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (۱۹۹۲) بود که توسط والدین تکمیل شد. جهت گردآوری داده ها، از روش مشاهده و مصاحبه با کارکنان دبستان و والدین استفاده شد. رفتارهای پرخاشگرانه دانش آموز در موقعیت های متفاوت، مورد بررسی دقیق قرارگرفت. همچنین جهت تعیین میزان تغییرات رفتاری دانش آموز به صورت گام به گام، جدول ثبت رفتار به کار گرفته شد. داده ها بر اساس روش کدگذاری براون و کلارک (۲۰۰۶) تحلیل شد. یافته های کیفی شامل خلق تحریک پذیر-تکانشی، عدم مشارکت در فعالیت های گروهی، کج خلقی درارتباطات، حمله فیزیکی، پرخاشگری کلامی، قشقرق و تقصیر را به گردن دیگران انداختن، سرپیچی از قوانین خانواده، جدال با اعضای خانواده و عدم پذیرش اقتدار والدین بود. برنامه اصلاحی و آموزشی ویژه این دانش آموز بر اساس پیشینه و نظرات متخصصین حوزه روان شناسی کودکان استثنایی تدوین شد که شامل مولفه هایی نظیر اهمیت نقش الگویی والدین، واکنش مثبت، شناسایی هیجانات، پیامدهای رفتاری واضح، تعمیم اطلاعات آموخته شده، چالش فکری، حل مسئله، احساس ارزشمندی، مهارت های ارتباطی و شیوه های اصلاح رفتار بود. نتایج این پژوهش نشان داد آموزش مبتنی بر برنامه آموزشی اصلاح رفتار بر کاهش پرخاشگری این دانش آموز تاثیر چشمگیری داشته است. بنابراین می توان گفت مواردی همچون حمایت از رفتارهای مثبت کودکان، آگاه سازی والدین و سایر کارکنان مدرسه در خصوص رفتار پرخاشگرانه دانش آموزان و اصلاح شیوه های برخورد با مسئله، موجب کاهش مشکلات رفتاری دانش آموزان کم توان ذهنی و بهبود تعاملات والدین و معلمان با این گروه از کودکان می شود.

کلیدواژه ها:

پرخاشگری ، اصلاح رفتار ، کم توانی ذهنی ، دانش آموز ، اقدام پژوهشی