تحلیل تطبیقی مراحل سیر و سلوک عرفانی در منازل السائرین خواجه عبداالله انصاری و یوگاسوترههای پاتانجلی

اقوام ایرانی و هندی ، به سبب اشتراکات قومی و فرهنگی و زبانی ، دارای تشابهاتی در آموزههای دینی و عرفانی خود هستند که این امر در شیوههای سیر و سلوک و طریقت عرفانی آنان به خوبی جلوهگر است . در عرفان ایرانی ، مراحل سیرو سلوک، با تعدد و ماهیت های متفاوت از سوی عارفان مختلف بازگو شده است . ازجمله این عارفان، خواجه عبداالله انصاری است که در اثر منازل السائرین خود، مقامات سلوک و منازل طریقت را در صد منزل مدون نموده است . مکتب یوگا در آیین هندویی نیز، دربرگیرنده فنون و آداب سلوک از مراحل ابتدایی تا غایی آن است . در پژوهش حاضر، با روشی توصیفی - تحلیلی و رویکردی تطبیقی ، به بررسی ماهیت این دو شیوه پرداخته می شود. از وجوه اشتراک منازل سیر و سلوک در میان این دو مسلک عرفانی ، می توان به سیر خطی منازل سلوک در هر دو مکتب ، تشابه شیوه طریقت در هر دو مکتب از طی مراحل سخت طریقت و اخلاقیات شرعی به مراحل لطیف تر کشف وشهود، تکیه برانضباط و نظم عملی و... و از نقاط افتراق این مسئله نیز می توان به ادراک متفاوت از حواس ظاهری در مکتب یوگا، جامعیت و تکامل بیشتر منازل سلوک در اندیشه خواجه ، نمودهای متفاوت وحدت و فنا در این دو مسلک عرفانی اشاره نمود.

کلیدواژه ها:

سیر و سلوک ، منازل السائرین ، خواجه عبداالله انصاری ، یوگا سوتره.