ارزیابی سازههای زیست محیطی در رودخانه تجن

جمعیت ماهیان به میزان زیادی به خصوصیات زیستگاه آبی آنها که تامین کننده کلیه نیازهای بیولوژیکی شان می باشد، بستگی دارد. این وابستگی در ماهی مهاجر که نیاز به محیط های متفاوت برای مراحل اصلی چرخه زندگیش شامل تکثیر، تولید بچه ، رشد بسیار نمایان است این گونه ماهیان برای زنده ماندن باید از محیطی به محیط دیگر حرکت کنند. ماهیان به دلایل مختلفی محیط زیست خود را ترک کرده به محلهای جدیدی مهاجرت می کنند ساخت موانع مانند سدها و کالورت هاعموما ضربه عمده ای روی جمعیت ماهیان دارد. مهاجرت و دیگر جابجایی ماهیان ممکن است متوقف شده و یا در آن تاخیر ایجاد شود. کیفیت ، کمیت و دسترسی زیستگاه شان که نقش مهمی در تحم ریزی جمعیت ماهیان دارد می تواند تحت تاثیر قرارگیرد. راه ماهی ها، به دلیل نقش مهمی که در مهاجرت آبزیان و بقا نسل آنها دارند، از اجزای اصلی سازههای تقاطعی از جمله سدها می باشند. در سالیان اخیر، توسعه مطالعات و احداث سدهای لاستیکی در فواصل نزدیک به دریا، بر روی رودخانه های شمال کشور، لزوم احداث راه ماهی های منطبق با محیط زیست را ضروری می سازد. احداث سدهای لاستیکی در نزدیکی دریا، موجب قطع تردد ماهیگیران و در نتیجه ایجاد تنش های اجتماعی متعددی گردیده است . با بازدید و بررسی تعدادی از راه ماهی های اجرا شده بر روی رودخانه تجن که شامل راه ماهی از نوع حوضچه سرریز و بازشدگی قائم می باشد، مشاهده گردید که مشکلات عدیدهای در طراحی و بهرهبرداری این نوع راه ماهی ها وجود دارد که از جمله آن مشکلات طراحی راه ماهی سازه تثبیت بستر اردشیرمحله ، بهرهبرداری نامناسب از راه ماهی تاسیسات آبگیری و تثبیت بستر سمسکنده و همچنین مشکلات طراحی بهرهبرداری سد لاستیکی پارک ملل می باشند. در پایان پیشنهادهایی برای بهبود عملکرد این سازهها، جانمایی مناسب و پایش آنها ارائه می گردد.

کلیدواژه ها:

بازشدگی قائم ، تثبیت بستر ، راه ماهی ، سازه تقاطعی ، سرعت انفجاری .